Mazmuny
Sınonımderi
Jalpy aqparat
Oıyq jaraly-shirik gıngıvıt («transheıaly aýyz») – bul aýrýly bakterııalyq ınfektsııa, qyzyl ıekte qabynbaly oıyq jara túrinde damıdy.
Sebepteri
Oıyq jaraly-shirik gıngıvıt – qyzyl ıek aýrýynyń birden bir qabynbaly túri. «Transheıaly aýyz» termıni alǵash Birinshi dúnıejúzilik soǵys kezinde paıda boldy, ol kezde bul atalmysh aýrý áskerler arasynda keńinen taraǵan bolatyn.
Aýyz qýysynda túrli bakterııalar qalypty túrde qorektenedi. Oıyq jaraly-shirik gıngıvıt aýyz qýysyndaǵy bakterııalardyń shamadan tys tez damýynan, aýyzdaǵy úılesimdiliktiń buzylýynan týyndaıdy. Qyzyl ıek ınfıtsırlenedi, onyń saldarynan aýrýly oıyq jara paıda bolady. Potologııalyq protsesste de vırýstar qatysady, bakterııalardyń tez ósýine sáıkestendiriledi.
Aýrý damýynyń qaýipti faktorlary:
• Emotsıonaldi kúızelis;
• Aýyz qýysynda gıgıenany saqtamaý;
• Nashar tamaqtaný;
• Shylym shegý;
• Aýyz qýysyndaǵy, tamaq pen tistegi juqpaly aýrý.
Bul aýrý sırek kezdesedi. Kóp shaldyǵatyndar 15 pen 35 jas arasyndaǵy adamdar.
Sımptomdary
• Aýyzdan jaǵymsyz ıistiń shyǵýy
• Kratertúrli tister arasyndaǵy oıyq jara
• Qaltyraý
• Aýyzda jaǵymsyz dámniń bolýy;
• Qyzyl ıektiń qyzarýy jáne isnýi;
• Qyzyl ıekti surshyl qaqtyń baılanýy;
• Qyzyl ıektiń aýyrýy;
• Kez-kelgen qysym túskende nemese titirkengen kezde qyzyl ıektiń shamadan tys qanaýy.
Eskertý: sımptomdar kútpegen jerden paıda bolady.
Dıagnostıkasy
Oıyq jaraly-shirik gıngıvıt kezinde dáriger sizdiń aýyz qýysyńyzdy tekseredi:
• Ishinde tamaq qaldyqtary men tis qaqtary tolǵan krater tárizdi jara;
• Tis aınalasy qyzyl ıegi tinderiniń buzylýy;
• Qyzyl ıektiń qabynýy.
Aýyz qýysyndaǵy qyzyl ıek tinderiniń ydyraýy saldarynan sur qaqtar baılanýy múmkin. Keıde qaltyraý oryn alýy múmkin jáne bas pen moıynnyń lımfa túıinderi úlkeıýi yqtımal.
Infektsııalyq protsesstiń belgili bir massshtabyn anyqtaý úshin jáne tinderdiń zaqymdanýyn baǵalaý úshin aýyz qýysyna nemes betke rentgenologııalyq tekserý júrgizilýi múmkin.
Bul aýrý sondaı-aq qozdyrǵysh daqyldardy anyqtaý úshin jutqynshaqtan juǵyndy alý arqyly dıagnostıkalanady.
Emdeý
Emdeýdiń basty maqsaty aýrý sımptomdaryn jeńildetý jáne ınfektsııamen kúresý bolyp tabylady. Sizdiń dene qyzýyńyz qatty kóterilse, dáriger antıbıotıkterdi taǵaıyndaýy múmkin.
Aýyz qýysynyń gıgıenasyn saqtaý oıyq jaraly-shirik gıngıvıtiniń emine, sondaı-aq ómir úshin mańyzdy shara bolyp tabylady. Tisińizdi muqııat tazalańyz jáne kem degende kúnine eki ret tis jibin paıdalanyńyz, biraq, eń durysy tamaqtan keıin osy josyqty oryndaǵan jón.
Aýyz qýysyn tuzdy ertindimen shaıyńyz (1/2 shaı qasyq tuzdy 1 staqan sýǵa salasyz) sóıtip qyzyl ıektiń qabynýyn basasyz. Qyzyl ıekti shaıý úshin siltili sýttekti qoldansańyz, ólgen tinderdi joıasyz. Aýyz qýysynyń qabynýyna, sondaı-aq shaıý úshin hlorgeksıdındi paıdalansańyz bolady.
Tynyshtandyrǵysh dárilik preparattar (analgetıkter) jaǵymsyzdyqty jeńildetýge kómektesedi. Jaılandyrǵysh shaıýlar nemese japqysh agentter,ásirese tamaqtan keıin aýyrsynýdy jeńildetedi. Qatty aýyrǵan kezde qyzyl ıegińizge lıdokaındi bassańyz bolady.
Dáriger sige aýyz qýysyńyzdy kásibı tazalatýdan ótkizý úshin jáne qaqtardy joıý úshin tis dárigerine qaralýdy usynýy múmkin, ol arqyly qyzyl ıegińizdiń aýrýyn basýǵa bolady. Jazylǵanǵa deıin sizge turaqty túrde aýyz qýysyńyzdy kásibı tazalatýdan ótkizip, tis dárigeriniń qaraýynda bolý mańyzdy bolmaq.
Aýrý qaıta mazalamas úshin, sizdiń emdeýshi dárigerińiz sizge tómendegideı qoldanymdardy usynýy múmkin:
• Densaýlyǵyńyzǵa kóńil bólińiz, ol úshin durys tamaqtanyp, jattyǵýlarmen shuǵyldanyńyz;
• Aýyz qýysynyń gıgıenasyn saqtańyz;
• Kúızelisti boldyrmaý kerek;
• Shylym shegýdi tyıyńyz.
Aýyz qýysyńyzdy titirkenýden qorǵańyz, ásirese shylymnan, ystyq tamaq ishýden nemese ashy taǵamdardy jeýden.
Boljamy
Infektsııa ádette emdeý kezine jaýap beredi. Em bastalmaı turyp aýrý jetkilikti túrde aýyrta túsedi. Eger oıyq jaraly-shirik gıgıvıt ýaqytyly emdelmese, ınfektsııa urtqa, eringe, jaqqa taralady nemese sol jerlerdiń tinderin buzady.
Asqynǵan jaǵdaıda
• Sýsyzdaný;
• Tisterdiń túsýi;
• Aýrý;
• Perıodontıt;
• Infektsııanyń taralýy.
Dárigerge qashan qaralý kerek
Eger sizde oıyq jaraly-shirik gıngıvıttiń sımptomdary kórinis berse, qaltyraý paıda bolsa nemese basqa da sımptomdar boı kótere dárigerge hadarlasyńyz.
Aldyn alý
Aldyn alý sharalary tómendegideı árekettermen tolyǵady:
• Jalpy densaýlyq jaǵdaıyn jaqsartý;
• Durys tamaqtaný;
• Aýyz qýysynyń gıgıenasyn saqtaý kerek, ol úshin tisti muqııat tazalap, tis jipterin turaqty qoldanyp turý kerek.
• Kúızeliske urynbaý kerek;
• Tis dárigerine turaqty túrde qaralyp, kisibı tis tazalyǵyn júrgizip turyńyz;
• Shylymnan bas tartyńyz.
Sınonımderi
Vensan Stomatıti; asqynǵan shirik jaraly gıngıvıti
Tamaq máseleleri (erlerde / áıelderde)
Tegter:
Vensan stomatıti
stomatıt
asqynǵan shirik jaraly gıngıvıti
oıyq jara
gıngıvıt
aýyz
qyzyl ıek
qabyný