Mazmuny
Boljamy
Jalpy aqparat
Patologııalyq jeliný jáne syna tárizdi aqaý – tistiń emali dep atalatyn syrtqy jabyndysynyń eki tıpti zaqymdanýy. Keıde olar da tistiń túpki tereń jaǵyn zaqymdaıdy.
Patologııalyq jeliný tis emaline ylǵı túrli nárselerdiń tııýinen, jáne sonyń áserinen onyń juqarýynan týyndaıdy. Tisti shamadan tys kóp jýa berý de derttik joıylýdyń sebebi bolyp tabylady. Tis shetkalary da, alynbaly-salynbaly jasandy tister de emaldiń buzylýyna ákeledi.
Hımııalyq zattar, sol sııaqty qyshqyldar syna tárizdi emal aqaýlyǵyn týdyrady. Qyshqyldar ádette, tsıtrýsty jáne basqa da azyq-túliktiń quramynda bolady. Asqazan qyshqyly da syna tárizdi aqaýdyń paıda bolýyna birden-bir sebeker, árıne eger ol tamaq pen aýyz arqyly asqazannan kóteile beretin bolsa. Bul aýrýdy reflıýksti qyshqyl dep te ataıdy. Asqorytý júıesi buzylǵan (býlımeıa) adamdar da kóp qusýdyń saldarynan emaldiń derttik joıylýyna tap bolyp jatady. Tipti basseınderdegi hlor jáne basqa da hımııalyq zattar uzaq ýaqyt áser etýi emaldiń syna tárizdi aqaýlyǵyna sebepshi bolady.
Sımptomdary
Tis shetkasyn paıdalanǵanda árbir astyńǵy tistiń úshinshisinde, qyzyl ıekke jaqyn tusta V-tıptes emaldiń ketkendigi baıqalady. Tisterdiń tolyq bólikteri de, joǵarǵy azý tisterden de osyndaı ózgeristi ańǵarýǵa bolady. Olar abrazıvti zaqymdanýlar dep atalady. Tisterdiń tereńdep zaqymdanýynyń saldarynan emaldiń ketýiniń túrli sebepteri týyndaıdy. Emaldiń ketken bólikterinen tis tazalaý barysynda tis arasynan kqrinis bergenin de baıqaýǵa bolady.
Emaldiń syna tárizdi aqaýlyǵy derttik joıylýdan aıshyqtanady. Syna tárizdi aqaý tistiń betinde sopaq pishindi kómeskilenip kórinedi.
Patologııalyq jeliný sekildi, syna tárizdi aqaý da tistiń sezimtaldyǵyn kúsheıtedi, mysaly, ystyq nemese sýyq tamaqpen sýsyndar ishkende qıyndyq týǵyzady. Dentın astyna oranalasqan emaldiń zaqymdanýy kezinde qıyndyq odan saıyn kúsheıedi. Dentın júıke jáne qan tamyrlarynnan turady, ol pýlpany, tistiń ishki jaǵyn qorǵap jatady.
Patologııalyq jeliný de, syna tárizdi aqaý da tisińizdiń syrtqy túrine de áser etedi.
Kútiletin jaǵdaı
Emaldiń derttik joıylýy men syna tárizdi aqaýlyǵynyń sebebin anyqtaǵannan keıin, ádette qurý protsessi toqtaıdy. Tis aqaýlyǵyn qalpyna keltirý úshin jáne paıda bolǵan sımptomdardy toqtatý úshin qosymsha em alýǵa týra keledi.
Aldyn alý
Aldyn alý sharasy emaldiń syna tárizdi aqaýlyǵy men derttik joıylýyna baılanysty júzege assyrylady:
• Qyshqyl taǵamdar men sýsyndardy kóp paıdalanbańyz;
• Qatty tis shetkasymen tisti kúshpen jýmańyz. Amal bolsa, jumsaq shetkamen jýýǵa tyrysyńyz;
• Tisti tazalaý úshin tis tazalaǵysh jipti qajetti deńgeıde paıdalanyńyz.
Eger siz tisińizdi qalaı tıimdi tazalap júrýdi meńgermeseńiz, tis dárigerinen keńes alyńyz.
Emdeý
Emaldiń syna tárizdi aqaýlyǵyna jáne derttik joıylýyna baılanysty emdeý sharalary olardyń qanshalyqty zaqymdanǵanyna qarasty júzege asady. Eger sizde úlken aqaýlyq bolsa, tis aqaýlyǵyn plombalaýǵa týra keledi. Eger zaqymdanǵan jer azǵantaı bolsa, eshnárse sezilmese, ony tipti arnaıy emdemeı-aq qoısańyz da bolady.
Sezimtal tisterge tis dárigeri quramynda ftor bar jaqpany ne bolmasa, shaıǵyshty úı jaǵdaıynda paıdalanýǵa keńes beredi. Eger sizge zaqymdanǵan jerdegi aqaýlyqty plombalaý qajet bolsa, tis dárigeri tistiń túsine laıyqty tústi tańdap bere alady. Negizi materıaldyń eki túri qoldanylady:
• Kompozıtter (plastıkalyq plomba);
• Stekloınomerler
Tis dárigeri nemese gıgıenıst te tiske arnalǵan ftorlakty paıdalanýy múmkin.
Dárigerge qashan qaralǵan durys
Eger siz tisińizden qandaıda bir ketikti nemese sopaqsha kómeskilengen jerin baıqasańyz tis dárigerine habarlasyńyz. Tisińiz tym sezimtal bolyp bara jatsa da tis dárigrine habarlasyńyz. Qıyndyqtyń aldy qansha erte alynsa, jaǵymsyzdyqtar sonshshalyqty tez joıylady.
Boljamy
Dert pen qajalýdyń aldyn erte alsa, aldaǵy boljamy jaqsy bolmaq. Eger zaqymdaný protsessi toqtamasa, onda ol jaǵdaı tistiń ishki jaǵy men etiniń qurýyna aparady. Zaqymdanǵan jerdiń kólemi qansha ulǵaıǵan saıyn, ony emdeý úshin sonshalyqty kóp kúsh ketedi.
Tegter:
Almatydaǵy stomatologııa
emal
emaldiń ketýi
emaldiń jińishkerýi
Almatydaǵy tis emdeý ortalyǵy
tistiń kómeskilenýi