Mazmuny
Aldyn alý
Jalpy aqparat
Móldir qabyqtyń (kózdiń múıizgek qabyǵy, qasań qabyq) endotelıılik dıstrofııasy (Fýks dıstrofııasy) – bul kóz aýrýy. Kóz jasýshalaryn ishten qaptap turǵan qasań qabyqtyń zaqymdanýynan paıda bolady, zaqymdanǵan jasýshalar aqyryndap óle bastaıdy. Aýrý ádette eki kózdi de zaqymdaıdy.
Sebepteri
Fýks dıstrofııasy tuqym qýalaýy múmkin, ıaǵnı ata-anadan balaǵa berilýi yqtımal. Ata-analardyń bireýinde bolsa, aýrýdyń damý qaýpi 50% quraıdy..
Degenmen, Fýks dıstrofııasy aýrýdyń otbasy músheleriniń eshqaısysynda bolmasa da kezdesedi.
Móldir qabyqtyń endotelıılik dıstrofııasy erlerge qaraǵanda áıelderde jıi kezdesedi. Kórý qabiletiniń problemalary ádette 50 jasqa deıin bilinbeıdi, biraq keıde dáriger aýrýdyń belgilerin erterek, 30-40 jasta anyqtaıdy.
Fýks dıstrofııasy kezinde qasań qabyqtyń artqy betin qaptap turǵan jasýshalardyń juqa qabaty zaqymdalady. Bul jasýshalar móldir qabyqtyń artyq suıyqtyqty shyǵarýdy qamtamasyz etedi. Ýaqyt óte kele, jasýshalardyń kóp mólsheri óletindikten, suıyqtyq jınala bastaıdy jáne móldir qabyqtyń isinýi men buldyraýyn týdyrady.
Bastapqyda, suıyqtyq kóz jabyq kezde, ıaǵnı uıyqtaǵan kezde ǵana jınalýy múmkin. Aýrý órshigen saıyn kishkene kópirshikter paıda bola bastaıdy. Birte-birte kópirshikter ósip, jarylyp, kózdiń aýyrsynýyn týdyrady. Sondaı-aq, Fýks dıstrofııasy kezinde móldir qabyqtyń pishini ózgerýi múmkin, bul kórý qabiletiniń údemeli nasharlaýyna alyp keledi.
Sımptomdary
• Kóz aýyrady;
• Kózdiń jaryqqa sezimtaldyǵy paıda bolyp, kózge aq daqtar túse bastaıdy;
• Kózdiń qaraýytýy nemese buldyraýy paıda bolady (bastapqyda tek tańerteńgi ýaqytta);
• Jaryq kózine qaraǵanda, onyń aınalasynda túrli tústi jıektiń (oreol) paıda bolǵandaı kórinedi;
• Kórý qabiletiniń údemeli nasharlaýy
Dıagnostıkasy
Dáriger Fýks dıstrofııasyn sańylaýly lampamen qarap tekserý kezinde anyqtaı alady.
Qosymsha zertteý ádisterine mynalar jatada:
• Pahımetrııa – shynaınanyń qalyńdyǵyn ólsheý;
• Móldir qabyqtyń aınalmaly mıkroskopııasy – qasań qabyqtyń artqy bóligin tystap jatqan epıtelııdiń jaǵdaıyn baǵalaý úshin paıdalanylady;
• Kózdiń jiti kórgishtigin anyqtaý.
Emdeý
Fýks dıstrofııasynyń sımptomdaryn jeńildetý úshin shynaınadan suıyqtyqty sorýǵa qabiletti kóz tamshylary nemese mazdary qoldanylady.
Qasań qabyqta jaralar túzilgen kezde aýyrsynýdy azaıtý maqsatynda, jumsaq kontaktili lınzalar nemese hırýrgııalyq em qoldanylady.
Fýks dıstrofııasyn emdeýdiń jalǵyz joly qasań qabyqty aýystyrý.
Tereń qabatty keratoplastıka dástúrli transplantatsııanyń balama túri bolyp tabylady. Bul protsedýra barysynda qasań qabyqtyń tereń qabattary donorlyq tinmen aýystyrylady. Protsedýra tigýdi qajet etpeıdi. Bul protsedýrada qabyldamaý sııaqty asqynýlar sırek kezdesedi jáne qalpyna kelý ýaqyty tezirek júredi.
Boljamy
Aýrý ýaqyt ótken saıyn órshıdi. Aýyr Fýks dıstrofııasyna ushyraǵan naýqastardyń qasań qabyǵyn aýystyrmasa, soqyr bolyp qalýy múmkin nemese qatty aýrýsyný týyndaıdy jáne kózdiń kórý qabileti nasharlaıdy.
Fýks dıstrofııasynyń jeńil jaǵdaılary jıi kataraktalardy hırýrgııalyq emdeýden keıin nasharlaıdy. Hırýrg bul qaýipti eskerip, operatsııanyń tehnıkasyn nemese kataraktanyń hırýrgııalyq emdeý ýaqytyn ózgertýi kerek.
Dárigerge qashan qaralý kerek
Kelesi sımptomdar bolsa, dárigerge qaralyńyz:
• Kózdegi aýyrý sezimi kúsheıse;
• Kózdiń jaryqqa sezimtaldyǵy artsa;
• Kózge bir nárse túsip ketkendeı sezim bola berse;
• Kózdiń qaraýytýy nemese jaryq kóziniń aınalasynda oreol paıda bolýy sııaqty kóz problemalary oryn ala berse;
• Kórý qabileti nasharlap ketse.
Aldyn alý sharasy
Búginge deıin bul aýrýdyń aldyn-alý sharalary tabylmady. Kataraktany hırýrgııalyq emdeýden bas tartý nemese kataraktany operatıvti emdeý kezinde arnaıy saqtyq sharalaryn saqtaý aýrýdyń aǵymyn báseńdetýge kómektesýi múmkin.
Tegter:
kórý qabiletiniń tómendeýi
soqyrlyq
qasań qabyqtyń qaraýytýy
kózdiń aýyrsynýy