Metabolııalyq sındrom - júrek-qan tamyrlary aýrýlarynyń, ınsýlttiń jáne eki tıpti qant dıabetiniń paıda bolý qaýpin arttyratyn qaýip-qater faktorlarynyń toptary bolyp tabylady.
Sebepteri
Ǵalymdar metabolııalyq sındromnyń qandaı da bir sebepterden paıda bolatynyna áli de senimdi emes. Degenmen, bul sındrommen baılanysty bir belgilisi, semizdik nemese jaı artyq salmaqtan osy aýrýdyń týyndaıtyny anyqtaldy.
Metabolııalyq sındromnyń eń negizgi qaýip faktorlary:
Deneniń ortańǵy jáne joǵarǵy bólikterinde (ortalyq semirý) maıdyń jınalýynan paıda bolady, mundaı deneni «alma tárizdi» dep sıpattaýǵa bolady.
Insýlınge tózimdilik. Dene ınsýlındi qalypty jaǵdaıǵa qaraǵanda tómen paıdalanady. Jalpy ınsýlın aǵzadaǵy qantty baqylaý úshin qajet. Insýlındi tıimsiz paıdalanýdyń nátıjesinde, aǵzadaǵy qant pen maıdyń mólsheri artady.
Basqa da qaýipti faktorlar, myna jaıttarmen tolyǵady:
• Jasy
• Metabolııalyq sındromnyń paıda bolýyna genetıkalyq beıimdilik
• Gormonaldy ózgerister
• Fızıkalyq belsendiliktiń jetkiliksizdigi
Metabolııalyq sındromnan zardap shekken adamdar basqa da qıyndyqtarǵa tap bolady. Olar, aýrýdyń aǵymyn odan saıyn kúrdelendiretin nemese osy aýrýdyń paıda bolýyna sebepker bolýy múmkin jaıttar. Mysaly:
• Qannyń shamadan tys uıýy
• Aǵzadaǵy qabyný belgisin kórsetetin zattardyń qanda joǵarylaýy
Dıagnostıkasy
Eger tómende kórsetilgen úsh nemese odan da kóp sımptomdar kórinis berse, patsıent metabolııalyq sındromnan zardap shegedi degen sóz:
• Qan qysymy 130/85 mm syn.baǵ. joǵary bolsa;
• Ash qarynda qandaǵy qanttyń deńgeıi 100 mg / dl joǵary bolsa.
• Úlken bel aınalymy:
Erlerde – 100 santımetrden joǵary
Áıelderde – 88 santımetrden joǵary
• Joǵarǵy tyǵyzdyqty lıpoproteınderdiń quramyndaǵy holesterın deńgeıiniń tómen bolýy;
Erlerde – 40 mg/dl tómen
Áıelderde – 50 mg/dl tómen
• Úshglıtserıdterdiń deńgeıi 150 mg / dl joǵary
Emdeý
Bul aýrýdy emdeý úshin eń bastysy - júrek aýrýlary men qant dıabetiniń paıda bolý qaýpin azaıtý kerek. Emdeýshi dáriger naýqasqa ómir súrý saltyn ózgertýdi talap etip, sondaı-aq, qan qysymyn, JTLP holesterındi, qandaǵy qant deńgeıin tómendetýge baǵyttalǵan dári-dármekterdi qoldanýdy usynady.
Artyq salmaqtan arylý kerek. Metabolııalyq sındromnan zardap shekken adam salmaǵynyń 7-10 paıyzyn túsirýi kerek. Bir kúnde ishken asynyń kalorııasyn 500-1000 –ǵa deıin azaıtý qajet.
Ortasha qarqyndy fızıkalyq jattyǵýlar úshin kem degende 30 mınýt ýaqytyn bólgeni jón, mysaly, aptasyna 5-7 ret jaı júrse de jaıraıdy.
Aryqtaý arqyly qandaǵy holesterın deńgeıin tómendetý kerek. Fızıkalyq belsendilik pen holesterın deńgeıin tómendetýge arnalǵan preparattardy qoldaný arqyly osy maqsatty júzege asyrýǵa bolady.
Aryqtaý arqyly, sondaı-aq, arterııalyq qan qysymy deńgeıin tómendetý kerek. Ol úshin fızıkalyq jattyǵýlar jasap, dárilik preparattardy qoldaný kerek.
Shylym shegetin adamdar zııandy ádetten arylý kerek.
Aýrý aǵymy
Metabolııalyq sındromy bar adamdarda júrek aýrýyna, 2-shi tıptegi dıabetke, ınsýltke, búırek aýrýlaryna shaldyǵý qaýpi joǵary bolady jáne aıaqtarynyń qandanýy jetkiliksiz bolýy múmkin.
Dárigerge qashan qaralý kerek
Eger sizde osy aýrýdyń belgileri nemese sımptomdary bolsa, dárigerge qaralyńyz.
Sınonımy:
Insýlınge tózimdilik sındromy; X sındromy.
Tegter:
semizdik
AQQ
ınsýlın
qant
ınsýlt
ınfarkt
salmaq