Mazmuny
Teńge qotyr (psorıaz) - teriniń qyzarýy men titirkenýi paıda bolatyn teri aýrýy. Mundaı aýrýy bar adamdardyń kópshiliginde teriniń isinýi, qyzarýy, sondaı-aq teri ústi qabattynyń qabattanýy, qabyrshyqtaný dep atalatyn kúmis tústi aq daqtardyń paıda bolýymen sıpattalady.
Sýret: Teri qurylymy
Teńge qotyr óte keń taralǵan aýrý. Munymen kez-kelgen adam aýyrýy múmkin, degenmen ol 15-35 jastaǵy adamdarda jıi kezdesedi.
Siz alańdamańyz, eshkimnen sizge psorıaz juqpaıdy, ári, sizde bul araý bolsa, ol aınalańyzdaǵylarǵa da taralmaıdy.
Teńge qotyr (psorıaz) – tuqym qýalaıtyn aýrý. Dárigerler muny aýtoımmýndyq aýrý dep te sanaıdy. Bul kezde ımmýn júıesi aǵzadaǵy saý tinderdi qabyndyrady, buzady nemese qate túrde shabýyldaıdy.
Qalypty teri jasýshalary terige tereńdep enip, bir aıdyń ishinde betine shyǵady. Psorıazdyń damý protsessi óte jyldam. Óli jasýshalar teri betinde jınalady.
Tómende psorıazdyń órshýine nemese ony emdeýge kedergi keltiretin faktorlar kórsetilgen:
• Bakterııalyq nemese vırýstyq ınfektsııalar, sonyń ishinde streptokokk jáne joǵary tynys joldarynyń juqpaly aýrýlary
• Qurǵaq aýa jáne qurǵaq teri
• Teri zaqymdalýy, sonyń ishinde kesekter, kúıikter jáne jándikterdiń shaǵýy
• Keıbir preparattar, sonyń ishinde antımalıarlyq preparattar, beta-blokatorlar jáne lıtıı preparattary
• Kúızelis
• Kúnniń shýaǵynyń jetkiliksizdigi
• Ystyq kúnniń astynda uzaq bolý (kún shýaǵy)
• shamadan tys ishimdik ishý
Psorıaz, ımmýnıteti álsiregen adamdarda damýy múmkin. Bul kelesi faktorlarǵa baılanysty bolýy múmkin:
• JITS
• Aýtoımmýndy aýrýlar (revmatoıdty artrıt sııaqty)
• Rak aýrýyn emdeýge arnalǵan hımıoterapııa
Teńge qotyrymen aýyratyn keıbir adamdarda artrıt (psorıazııalyq artrıt) damıdy.
Psorıaz kenetten paıda bolýy nemese baıaý damýy múmkin. Kóptegen jaǵdaılarda ol joǵalyp, qaıtadan kórinýi múmkin.
Aýrýdyń negizgi belgileri - titirkený, qyzarý jáne teriniń qabyrshyqtanýy. Teriniń qabyrshyqtanatyn jerleri kóbinese shyntaq, tize jáne deneniń ortasynda kezdesedi. Biraq olar barlyq jerde, sonyń ishinde bas terisinde de bolýy múmkin.
Teri mynadaı bolýy múmkin:
• Qyshyǵysh
• Qurǵaq jáne kúmis tústi qabyrshyqtarmen jabylǵan
• Kúlgin-qyzyl tústi (losos tústi)
• Relefti jáne isingen
Basqa belgileri:
• Erlerdegi jynystyq jaralar
• býyndardyń aýrýy
• Tyrnaqtardyń ózgerýi, onyń ishinde tyrnaqtardyń qalyńdaýy, tyrnaq túsiniń sarǵysh-qońyr túske enýi, tyrnaqtardyń shyryshtyǵy jáne tyrnaqtardy terini ústine kóterilýi
• Bas terisiniń qabyrshyqtanýy (qaıyzǵaq)
Psorıazdyń bes negizgi túri bar:
• Epıdermııalyq - teriniń zaqymdalǵan aımaqtarynyń qatty qyzarýy;
• Tamshy tárizdi - teride kishkentaı qyzǵylt-qyzyl daqtardyń paıda bolýy.
• Inversti - Qol terisiniń qyzarýy men titirkenýi baıqalady. Bulshyqet terileri titirkenip turady.
• Qabyrshyqty – Teri syrtyn aqshyl-kúmis tústi qabyrshyq japqan qalyń, qyzyl tústi bolyp ketedi, Bul teńge qotyrdyń keń taralǵan túri.
• Pýsýlezdi - teride qyzara bórtken, aınalasy qyzarǵan, titirkendirip turatyn bórtpeler
Tekserý
Kóbinese dáriger nemese meıirbıke osy aýrýdy terige qarap qarap-aq anyqtaıdy.
Keıde basqa aýrýlardy boldyrmaý úshin teri bıopsııasy júrgiziledi. Eger sizdiń býyndaryńy aýyrsa, dáriger sizge rentgen taǵaıydaýy múmkin.
Emdeýdiń maqsaty - aýrýdy baqylaý jáne ınfektsııalardyń aldyn alý.
Qol jetimdi emdeý parametrleri mynalardy qamtıdy:
• Teri losony, maılar, kremder men sýsabyndar. Bul taqyryptyq emdeý dep atalady.
• Immýndyq júıeni jaqsartatyn preparattar, ıaǵnı munyń paıdasy tek terige ǵana emes, birtalaı jerge áser etedi. Bul emdeý túri júıelik dep atalady.
• Fototerapııa, ıaǵnı psorıazdy emdeýge arnalǵan jaryqty qoldaný.
Jergilikti (topıkalyq) emdeý
Kóp jaǵdaıda, psorıaz terige nemese basqa tikeleı qoldanylatyn dárilermen óńdeledi.
Olarǵa mynalar jatady:
• Quramynda kortızony bar jaqpalar men maılar
• Jaqpalar men maılar, quramynda tasqyshqyldy shaıyr nemese antıdene
• Qabyrshyqtanýdy basatyn krem
• Qaıyzǵaqqa qarsy sýsabyn
• Yldaldandyrǵyz zattar;
• Quramynda D nemese A dárýmenderi bar dárilik preparattar
JÚIELIK (KEShENDI) EMDEÝ
Aýyr psorıaz úshin dáriger ımmýndyq júıeni kúsheıtetin dári-dármekterdi usynady. Bul preparattar, metotreksat nemese tsıklosporındi qamtıdy. Sondaı-aq, atsıtretın sııaqty retınoıdter taǵaıyndaýy múmkin.
Emdeýdiń osy ádisteriniń eshqaısysy jumys istemese, bıoloterapııa dep atalatyn jańa preparattar qoldanylady.
Psorıazdy emdeý úshin maquldanǵan bıologııalyq ónimder:
• Adalimumab (Humira)
• Etanercept (Enbrel)
• Infliximab (Remicade)
• Stelara
FOTOTERAPIIa
Keıbir adamdar fototerapııany tańdaýly emdeý ádisi retinde tańdaı alady.
• Fototerapııa - sizdiń terińiz ýltra kúlgin jaryqpen muqııat jaryqtandyrylǵan emdeý ádisi.
• Fototerapııany derbes nemese dári-dármekterdi qabyldaǵannan keıin, terińizdi jaryqqa sezimtal ete otyryp júrgizýge bolady.
• Psorıaza úshin fototerapııa úshin A (ÝK) jáne V (ÝK) sáýlelerin qoldanýǵa bolady.
BASQA DA EMDEÝ ÁDISTERI
Eger sizde ınfektsııa bolsa, dáriger antıbıotıkterdi taǵaıyndaıdy.
ÚIDE KÚTIM JASAÝ
Úıde tómendegi keńesterdi oryndaý kerek:
• Teńge qotyr kezinde kúndelikti vanna nemese dýsh qabyldaý, aıyǵý úshin jaqsy kómektesedi. Terini tym qatty súrtpeńiz, bul titirkenýdi týdyrýy jáne aýrýdyń shabýylyna sebep bolýy múmkin.
• Suly jýatyn vannalar tynyshtandyratyn áserge ıe jáne teriniń qabyrshyqtan qutylýyna kómektesedi. Siz suly vannalaryn qabyldaý úshin arnaıy ónimderdi paıdalana alasyz. Nemese siz vannadaǵy jyly sýǵa 1 staqan suly úlpegin qossańyz bolady.
• Terini taza jáne dymqyl ustaý, naqty psorıaz trıggerlerin joıý, aýrýdyń sanyn azaıtýǵa kómektesedi
• Kún sáýlesi sizdiń belgilerińizdi jeńildetýi múmkin. Saq bolyńyz. Ystyqqa qatty urynbańyz.
• Ár túrli relaksatsııa jáne stress basqarý ádisteri de paıdaly bolýy múmkin. Degenmen, psorıaz ben stresstiń artýy jetkiliksiz zerttelgen.
• Alkogoldi azaıtý aýrýlardy emdeýdiń aldyn alýǵa kómektesedi.
Boljamy
Psorıaz – ylǵı baqylaýdy talap etetin, ómir boıy jalǵasatyn aýrý. Ol emdegennen keıin uzaq ýaqyt boıy kórinbeı ketýi múmkin, sodan keıin qaıta boı kórsetedi. Tıisti emdeý júrgizgen kezde bul jalpy densaýlyq jaǵdaıyńyzǵa áser etpeıdi. Teńge qotyry bar keıbir adamdarda artrıttiń damýy da múmkin.
Eger sizde psorıaz sımptomdary bolsa nemese emdelgenińizge qaramastan teri titirkenýi basylmasa, dárigerge habarlasyńyz.
Eger sizde psorıazdyń týyndaýymen qatar, býyndaryńyz aýyryp, dene qyzýyńyz kóterilse dárigerińizge habarlasyńyz.
Eger artrıt sımptomdary týraly alańdasańyz, dermatologpen nemese revmatologpen keńesińiz.
Eger zaqymdaný belgileri búkil denenińizge jaıylyp bara jatsa, dereý arada shuǵyl medıtsınalyq kómekke júginińiz.
Psorıazdy boldyrmaýdyń eshqandaı joly joq. Terini taza jáne dymqyl ustaý, teńge qotyrdyń naqty trıggerlerin joıý aýrýdyń paıda bolý sanyn azaıtýǵa kómektesýi múmkin.
Psorıazben aýyratyn adamdarǵa dárigerler, kún saıyn vanna nemese dýsh qabyldaýdy usynady. Sonymen qatar, terini qatty tyrnamaýǵa tyrysyńyz, sebebi bul teriniń titirkenýin týdyrýy jáne aýrýdyń paıda bolýyna soqtyrýy múmkin.
Qabyrshyqty teńge qotyr
Derekkóz: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000434.htm
Jalpy teri problemalary (erlerde / áıelderderde)
Shash pen bas terisiniń problemalary (erlerde / áıelderde)
Tegter:
teri zaqymdanýy
qabattanýy
qyshý
genetıkalyq tán