Mazmuny
Aldyn alý
Jalpy aqparat
Ishek ıersınıozy jáne jalǵan týberkýlez ınfektsııalyq aýrýlar bolyp tabylady. Olar Yersinia enterocolitica enterokolıttiń qozdyrǵyshy bolyp tabylady. Enterokolıt – balalyq kezde jıi kezdesetin ash ishek pen toq ishektiń qabynýymen sıpattalatyn aýrý.
Sýret: Jińishke ishek asqorytý júıesiniń eń uzyn bóligi bolyp tabylady, onyń uzyndyǵy shamamen 6 metrdi quraıdy. Ol asqazandy toq ishekpen baılanystyrady jáne kóptegen qatparlardan (qursaq qýysyna yńǵaılastyrylyp) turady. Qabyldanatyn taǵamdardyń kóp bóligi ash ishekte sińiriledi. Ol úsh bólikten turady: on eki eli ishek, myqyn ishek jáne ash ishek.
Sebepteri
Bul aýrý adamda shıki nemese jetkilikti termııalyq óńdeýden ótpegen shoshqa etin jegende jáne pasterlenbegen sútti paıdalanǵan kezde týyndaıdy. Sondaı-aq, aýrý janýarlarmen baılanysqannan da, lastalǵan qudyq sýyn paıdalanǵan kezde de nemese sırek jaǵdaılarda - ınfıtsırlengen qan quıý kezinde de osy aýrýdyń juǵý qaýpi basym bolady. Atalmysh aýrýmen ımmýndyq júıesi álsiregen balalar da jıi aýyrady. Inkýbatsııalyq kezeń shamamen 4-6 kúndi quraıdy.
Sımptomdary
Yersinia enterocolitica ash ishek pen toq ishektiń qabynýyn ǵana emes, sonymen qatar ish ótýi men dene temperatýrasynyń kóterilýi sııaqty sımptomdardy da týdyrady. Naýqas balanyń úlken dáretinen qan men shyrysh aralasyp shyǵýy múmkin. Bul sımptomdar 1 aptadan 3 aptaǵa deıin, keıde uzaǵyraq ýaqytqa sozylýy múmkin.
Osy keń taraǵan sımptomdarmen qatar, aǵzasynda temirdiń joǵary mólsheri (qan quıý kezinde) bar nemese ımmýndyq júıesi álsiregen jáne basqa da aýrýlarmen aýratyn jas balalarda bakterıemııanyń (bakterııalardyń qan aǵymymen taralýy) damýy múmkin. Jasóspirimderde appendıtsıttiń sımptomdaryna uqsas (jalǵan appendıtsıt sındromy), oń jaq myqyn aımaǵyndaǵy aýyrsyný sııaqty sımptomdar paıda bolýy múmkin. Sırek jaǵdaılarda bul aýrý tamaqtaǵy aýyrý sezimimen, kózdiń qabynýymen, menıngıt jáne pnevmonııamen kórinis beredi. Juqtyrylǵan ınfektsııadan keıin jasóspirimderde býyndaryndaǵy aýyrsyný sezimi jáne baltyrynda qyzyl bórtpe (túıindi erıtema) paıda bolýy múmkin.
Jalǵan týberkýlezben aýyratyn balalarda temperatýranyń kóterilýi, bórtpe, ishtegi aýyrý sezimi jáne jalǵan appendıtsıt sındromy sııaqty sımptomdar paıda bolýy múmkin. Keıbir balalarda ish ótýi, bórtpe jáne aıaq-qoldyń isinýi kezdesedi.
Dárigerge qashan qaralý kerek
Balańyzdyń nájisinen qan aralas shyqsa, jedel járdemge habarlasyńyz. Ish ótýden týyndaıtyn aýyzdyń qurǵaýy, shóldeý jáne zár shyǵarý jıiliginiń tómendeýi sııaqty sýsyzdaný sımptomdaryna kóńil bólińiz.
Dıagnostıkasy
Dáriger balanyń nájisinen Yersinia-ny anyqtaýǵa arnalǵan analızderdi taǵaıyndaýy múmkin. Sondaı-aq, qozdyrǵyshtardy tamaqtyń shyryshty qabatynan jaǵyndy alý arqyly, nesep taldamasy jáne bakterııalarǵa qarsy antıdenelerdi anyqtaý úshin qan taldamasyn júrgizý arqyly anyqtaýǵa bolady.
Iersınıoz salystyrmaly túrde sırek kezdesetin ınfektsııa bolǵandyqtan, azdaǵan zerthanalar ǵana nájisten Yersinia-ny anyqtaı alady.
Emdeý
Bul aýrý kóbinese ózdiginen jazylady. Keıbir jaǵdaılarda ıersınıoz antıbıotıktermen de emdeledi. Ish ótýi kezinde, naýqastarǵa sýsyzdanýdy boldyrmaý jáne emdeý úshin kóp sý ishý kerek.
Aldyn alý
Balańyz shıki nemese shala pisirilgen shoshqa etin, pasterlenbegen sút pen lastanǵan sýdy qoldanbaýyn qadaǵalańyz. Shoshqanyń ishek-qarnyn óńdegennen keıin qolyńyzdy sabynmen muqııat jýyńyz.
Iersınıozdyń aldyn alýǵa baǵyttalǵan ekpe joq.
Tegter:
ishtiń ótýi
nájistegi qan
sýsyzdaný
ash ishek pen toq ishektiń qabynýy
ishtiń aýyrsynýy
jalǵan týberkýlezdiń sımptomdary
jalǵan týberkýlezdiń emidelýi
ıersınıoz dıagnostıkasy