Жалпақ жасушалы қатерлі ісік – бұл жиі кездесетін терінің қауіпті ісігі.

Жалпақ жасушалы қатерлі ісік зақымданбаған теріде де пайда болуы мүмкін. Сондай-ақ ол терінің жарақат алған жерінен де, қабынған бөлігінен де дамиды. Жалпақ жасушалы карциномалар көбінесе күннің жарығына немесе басқа да ультракүлгін сәулелердің әсеріне ұшыраған терілерде пайда болады екен.

Карцинома - қатерлі ісік, ішкі ағзалар жасушаларының және адам терісіндегі эпителиальды жасушалардың өлеттенуі.

Базальды жасушалы карцинома – шектелулі және баяу өсетін болып ажыратылады. Ауру тері бетінде кішкентай нақты бір көлемді ғана, үсіңгі жағы күлгін немесе қызыл түсті, сылық түйін болып басталады. Бір қарағанда жартылай мөлдір маржан тас жолағына ұқсайды. Ісік әртүрлі меланды пигменттердің бөлшектерінен құралған, сондықтан оның түсі күлгіннен қара-қоңыр түске дейін өзгереді. Түйіннің өсуі барысында оның ортаңғы бөлігі қабықшамен орылып, қапталған. Тұрақты белгісі – телеангиэтазиямен көрініс береді. Метастаздануы сирек орын алады.

Лимфогранулематоз (Ходжкин ауруы) - қатерлі лимфомаларға жататын аурулардың үлкен бір тобы болып табылады. Яғни, бұл лимфа жүйесінің (адамды аурудан қорғайтын, организм мен қанағым тіндерінің арасындағы сұйықтықты, лимфа мен қоректік заттарды тасымалдайтын жолдарының) қатерлі ісігі.

Адам папиллома вирусы (АПВ) кең таралған вирус болып табылады, ол, кондиломалардың түзілуімен сипатталады. АПВ-ның 100-ден астам түрі бар. Көбісі қауіпті емес, бірақ 30 жуық түрі қатерлі ісікке соқтырады. АПВ жыныс мүшелерін зақымдайды және инфекцияланған адаммен жыныстық қатынас жасағанда таралады. Вирустар қатерлі ісікті тудыруы мүмкіндігі жағынан жоғарғы және төменгі дәрежемен бағаланады. АПВ –ның төменгі қаупті түрі сүйір ұшты кондиломаның түзілуіне жағдай жасап береді. АПВ-ның жоғары қауіпті түрі жатыр мойның, вульваның, қынаптың және әйел адамның анал тесігінің қатерлі ісігін туындатады. Ер адамдарда бұл аурудың салдарынан тік ішекте және жыныс мүшесінде ісік пайда болады.

Көп адамдарда АПВ сүйір ұшты кондилома түзе бермейді, кейде пациенттер ешбір симптом байқамағандығын айтып жатады. Дәрігер сүйір ұшты кондиломаны емдейді немесе жояды. АПВ бар әйелдерді Папаниколау жағындысы бойынша тексергенде ісікке алып келетін жатыр мойының өзгерісін байқауға болады.

Мүшеқаптарды дұрыс қолданғаннан АПВ-ны жұқтыру немесе тарату қаупі азаяды, бірақ одан ауру толығымен тоғытылмайды. Вакциналар АПВ-ның кейбір ісік тудыратын түрлерінен қорғауы мүмкін.

Аденокарцинома - ішкі мүшелерді қамтитын жасушалардан басталып, гормон және басқа да заттарды өндіруге қабілетті, яғни секрециялық қызметтерге ие қатерлі ісік түрі.

Ми – бұл жұмсақ, кеуекті тін массасы. Ол бас сүйекпен және ми қабықшасы деп аталатын жұқа мембраналармен қапталған. Ми-жұлын сұйықтығы деп аталатын сулы сұйықтық мидың айналасын қоршап тұрады. Ми-жұлын сұйықтығы ми қабы мен қарынша деп аталатын ми қуысындағы бос жерлерде тұрады.

Нерв жасушаларының байланыстары арқылы ақпараттар мидан басқа мүшеге беріледі, және кері қайтады. Кейбір нервтер мидан тікелей көзге, құлаққа және өзге де бас мүшелеріне барады. Басқа нервтер жұлын арқылы ми мен дененің басқа бөліктерін жалғастырады. Бас ми мен жұлынның ішінде глиальді жасуша болады, ол жүйке жасушаларын қоршап тұрады, және олардың өз орнында мықты тұруына ықпал етеді.

Ми біздің саналы әрекеттерімізді басқарады (жүруімізді, сөйлеуімізді), сондай-ақ денеміздің қызметін, ойлануды қажет етпейтін жерлерімізге де (тыныс алу секілді) қатысы бар. Ми, сонымен қатар, біздің мүшелеріміздің сезімдерін де басқарады (көру, есту, түйсіну, дәм сезу және иіс сезу) есте сақтау, көңіл-күй, мінезіміздегі ерекшеліктерге дейін бәрі-бәрі мидың құзырында.

Асқазан ас қорыту жүйесінің бөлігі. Ол қабырға аралығы, іштің жоғарғы бөлігіне орналасқан толық бір мүше болып табылады.

Асқазанның қабырғасы 5 қабаттан тұрады:

• Ішкі қабат (шырышты): Бұл қабатта ас қорытатын сөлді өндіретін ас қорыту бездері орналасқан. Асқазанның көптеген қатерлі ісігінің түрлері осы қабаттан басталады.
• Шырышасты қабаты: оның негіз қызметі асқазанның шырышты қабатына анатомиялық демеу беру болып табылады.
• Бұлшықеттік қабат: бұл асқазан бұлшық еттері, олар тарылады, ішілген тамақты қорыту үшін асқазанның толқи жиырылуын тудырады.
• Сірліасты қабаты: Сыртқы қабатқа анатомиялық демеу беретін негізгі функцияны атқарады.
• Сыртқы (сірлі) қабық: Сыртқы қабық асқазанды жауып тұрады және оның құрсақ қуысында фиксациялық орналасуына жағдай жасайды.

Тамақ (ас) өңеш арқылы өтіп, асқазанда шайқалады. Асқазан сұйықтық консистенциясын шығарғанда тамақ дымқылданады және уатылады. Содан кейін асқазанда жиналғандар ары қарай қорытылу процессін жалғастыру үшін аш ішекке түседі.

Өкпе - кеуек типтес, конус тәрізді сыңар мүше. Ол кеуде қуысының оң және сол жақ бөліктерінде орналасқан. Өкпе тыныс алу жүйесінің бір бөлігі. Оң жақ өкпе үшке бөлініп, оларды үлес (доля) деп атайды. Екі үлестен тұратын сол жақ өкпеге қарағанда, оң жақ өкпенің мөлшері үлкенірек болады. Дем алған сәтімізде өкпеге таза ауа толып, негізгі функцияларды атқару үшін жасушалармен тіндерге аса қажет таза ауамен қамтамасыз етеді. Дем шығарған кезде өкпе зат алмасу қорегі болып табылатын қос тотықты көмірқышқыл газын шығарады.

Өңеш – бұл толық түтікшелі, ас пен сұйықтықты асқазанға өткізетін анатомиялық мүше. Жұтынған кезде өңеш қабырғаларындағы бұлшықеттер жиырылады және ішілген асты асқазан қуысына қарай итереді. Өңештің шырышты қабында орналасқан бездер шырыш бөледі, ол арқылы, тамақты жұту процессін жеңілдету үшін өңештің ішкі жағы ылғалмен қамтамассыз етіледі. Өңеш кеңірдектің артқы жағында орналасқан, ересек адамдардың өңешінің ұзындығы 25-ге дейін болады.

Бүйрек – асқазанның төменгі бөлігінде, омыртқаның екі жағында орналасатын сыңар мүше. Нақты орны - құрсақ қуысының артқы жағы болып саналады. Әр бүйректің көлемі жұдырықтай болады. Бүйректің жоғарғы бөлігінде бүйрек үсті безі орналасады. Бүйрек және бүйрек үсті безі май тінімен және фиброзды капсуламен (Герот фасциясы) қоршалған.

Бүйрек – зәр шығару жүйесінің бір бөлігі болып саналады. Оның қызметі – зәрмен бірге қаннан шлактар мен артық суларды бөліп шығарады. Зәр әр бүйректің орталық бос кеңістігіне жиналады. Сосын, бүйрек пен қуықты жалғастыратын несепағар арқылы қуыққа құйылып, қуықтан зәр шығару түтігі арқылы сыртқа шығады.

Тағы бір айта кетерлігі бүйрек қан қысымын тепе-теңдікте ұстайтын және эритроциттердің түзілуіне әсер ететін химиялық заттарды да өндіреді.